En iyi çeviri programı hangisi?
Hepimizin ihtiyacı olan sözlükler dijital ortama adapte olduktan sonra, daha fazlasına gereksinim duyan kullanıcılar, artık metin çevirilerini otomatik yapan programların arayışı içine girdiler. Piyasada çok sayıda çeviri programı bulunmasına rağmen, doğru çeviriye ulaşmak neredeyse samanlıkta iğne aramak gibi. Yazımızda, “en iyi çeviri programı hangisidir?” ya da başka bir deyişle, “kullanıcıların ihtiyacına göre en iyi çeviri programı hangisidir?” sorusuna yanıt bulmaya çalışacağız.
Öncelikle kullanıcı olarak ne istediğimize karar vermeliyiz. En iyi çeviri programını kullanıyor olsak dahi, tıbbi bir dokümanı ya da akademik bir makaleyi mükemmel seviyede çevirmesini henüz bekleyemeyiz. Daha basit seviyedeki metinlerde ise, çevirilerin bazen anlamsız denilecek kadar kötü olduğunu görebiliriz. Bunun sebeplerinden en önemlisi, orijinal metinde yapılan anlatım bozuklukları olabilir. Kullandığımız programlar olasılıklardan oluşan kod yığını olduğu için, en basit ve sade ifadeleri kullanmak, bizi en doğru çeviriye yaklaştıracaktır. Çeviri programlarını kullanılırken orijinal metinde dikkat edilmesi gereken hususları şöyle detaylandırabiliriz:
1. Uzun cümlelerden kaçının:
Kullandığımız çeviri programının tüm sayfayı çevirmesini beklemek yerine; metninizi paragraflar, hatta cümlelere bölün. Böylelikle sayfa genelindeki hataların tamamına yayılmasını engellemiş olursunuz.
2. Devrik cümleler kullanmayın:
Sadece yüklemin sonda olmasına dikkat etmemiz yetmez, özellikle öznenin de başta ve anlaşılır bir özne olmasına dikkat etmemiz gerekir. Programlara yazılan kodlar, tüm olasılıkları kapsamadığı için doğru çeviriye ulaşamayabiliriz. Üç kelimeden oluşan bir cümle için bile altı farklı kombinasyon olduğunu düşünürsek, programların o uzun cümlelerdeki tüm olasılıkları ve noktalamaları doğru şekilde çevirmesini beklemek henüz mümkün olmayabilir. Aslında programa ne demek istediğimizi doğru şekilde aktarabilirsek o da bize çoğunlukla doğru cevabı verecektir. Ayrıca anlamı olan isimleri, geçici olarak başka isimlerle değiştirmek de çeviriyi düzeltecektir.
3. Noktalama işaretlerine dikkat edin:
Noktalama işaretleri, insanlar arasında bile ikilik çıkartabilirken, makinelerin bizi anlamasını beklemek pek adil olmaz sanırım. Yabancı dile yapılan çeviride, yine kaynak dildeki noktalamaya çok dikkat etmeliyiz. En iyi çeviri programını kullansak dahi, anadilde okuduğumuz bir cümlede bile farklı anlamlar çıkarılabilir, aşağıdaki örnekte olduğu gibi:
“Genç sürücüye bir şeyler söyledi.”
“Genç, sürücüye bir şeyler söyledi.”
4. Kelime ya da tümcelerin başka anlamlarının olduğunu unutmayın:
Bir kelimenin onlarca anlamı ve değeri olabileceğini unutmayalım.
Genelde ilk anlamı kullanılsa da, ikinci üçüncü hatta on üçüncü anlamında da kullanılmış olabilir. Burada cümle içindeki bağlama dikkat etmeliyiz. Fransızca’da “porter” fiilinin yirmiyi aşkın farklı anlamda kullanımı mevcuttur: taşımak, sahip olmak, giymek, getirmek…
Örneğin, “je porte les patins” cümlesi “patenleri giyiyorum” yerine “suçu üzerime alıyorum” manasına gelmektedir. Başımızın derde girmemesi açısından da doğru çeviri her zaman önemlidir.
Yani kelimenin anlamına, bağlama, hangi eklerin getirildiğine ve deyimler içindeki kullanımına çok dikkat edilmelidir.
5. Terminoloji ve kültüre hakim olmak:
Çeviri yaptığımız metin hangi alandaysa, o alana uygun terimleri bilmek ya da en azından aşina olup dikkat etmek şart. Çünkü bir kelimenin inşaat alanındaki veya hukuk alanındaki anlamları tamamen farklılık gösterebilmektedir. Özellikle belge çevirilerinde karşımıza çıkan kelimelere şüpheyle yaklaşmak en doğrusudur. Bu yüzden her zaman kullandığımız programlara ek olarak terminoloji sözlüklerini de yanımızdan ayırmamamız gerekiyor.
Yukarıda belirttiğimiz maddeler listesini uzatmak tabi ki mümkün. Bu detaylardan faydalanmak, kullanacağımız çeviri programının daha az hata yapmasına yardımcı olabilir. “En iyi çeviri programı hangisi?”sorusuna gelecek olursak, tek bir cevaptan bahsetmek mümkün değil. Çünkü ihtiyaçlar ve çeviri alanlarına göre bu durum farklılıklar göstermektedir. Çeviri sektöründe yetkin çevirmenlerden derlediğimiz sonuçlar neticesinde listemiz aşağıdaki gibi şekillenmiştir:
1. En iyi çeviri programı ya da sözlük: Tureng
Özellikle İngilizce-Türkçe dil çiftinde çeviri yaparken, kullanıcıların faydalandığı en iyi çeviri programı açık ara “tureng” diyebiliriz. Almanca, Fransızca ve İspanyolca dillerinden İngilizce’ye de çeviri yapmanız mümkün. Cümle, paragraf çevirisi beklentiniz yoksa kullanabileceğiniz en iyi program “tureng“. Kelime anlamlarının yanı sıra; söz öbekleri, deyimler ve kullanım alanlarına göre anlamları içermesinden dolayı, çevirmenlerin de sık sık başvurduğu uygulama haline gelmiştir. 400’e yakın kaynak taranarak oluşturulan sözlük sayesinde, bir kelimenin farklı terminolojide kullanımlarını görmek de mümkün. Her ne kadar yabancı kaynaklı gibi algılansa da, site ve uygulaması tamamen yerli.
Tureng uygulamasını indirmek için buraya tıklayınız.
2. Sesli Sözlük:
Sesli Sözlük kullanıcılarına, toplam 20 farklı dilde 20 milyon kelimenin çevirisini yapma, kelimelerin farklı aksanlarda nasıl okunduğunu dinletme, kelimelerin öğrenimini kolaylaştıran oyunlar oynayabilme ve her türlü platformdan Sesli Sözlük’e ulaşabilme gibi imkanlar sunuyor.
Sesli sözlük uygulamasını indirmek için buraya tıklayınız.
3. SDL Trados Studio:
CAT tool (Computer-Assisted Translation Tool) olarak bilinen SDL Trados ve benzeri programlar; yaptığımız çevirileri veri tabanında saklayarak, sonraki çevirilerde aynı cümle ya da tümcelere rastladığımızda, çeviriyi otomatik olarak yapmayı sağlamaktadır. Genel hatları aynı olan çeviriler için çok faydalı olan bu programlar, orijinal ifadeler için ise asla kullanılmamalıdır. Örneğin, vergiler, izinler, çalışma saatleri gibi standart kalıplardan bahseden bir bordroda bu programlar kullanıldığında, sonraki gelen çalışmalar kolaylıkla çevrilebilir. Öte yandan, akademik bir makale, dergide yayınlanmak üzere gönderilecekse, bu tür programlardan kaçınılmalıdır. Çünkü hakem değerlendirmesi sonucunda, yüksek intihal oranı ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Bu yüzden UniTranslate, hiçbir çeviride bu tür programlar kullanmamaktadır.
SDL Trados 2019 indirmek için buraya tıklayınız.
4. Google Translate ve Google:
Kasım 2016’daki büyük güncelleme ile kötü namını silmeye başlayan Google Translate, günümüzde sık kullanılan en iyi çeviri programı listesine girebilmiştir. 2018’in son aylarında gelen güncellemeler de Google Translate‘in artık eskisi gibi olmadığını, basit metinleri çevirebileceğini gösteriyor ama tabi bazı dokunuşlar yine de şart. Ayrıca çevrimdışı sözlüklerin eklenmesiyle kullanıcılar artık internet bağlantısına ihtiyaç duymadan uygulamayı kullanabilirler. Google ise anlam veremediğimiz kullanımları, bir resmi, heykeli, sanatçıyı ya da daha önce o konuda yazılmış makaleleri bularak faydalanacağımız en büyük kaynak.
Google Translate uygulamasını indirmek için tıklayınız.
5. Grammarly:
Bilinçli kullanıldığında kritik hataları giderebilen faydalı bir program diyebiliriz. İster online isterseniz de MS Word ve Outlook’a entegre olarak çalışabilen Grammarly, yaptığınız dil bilgisi hatalarını gidermek için size öneriler sunmaktadır. Ücretli bir yazılım olsa da; sık çeviri yapıyorsanız, karşılığını rahatlıkla alabilirsiniz.
